مدادسیاه

مدادسیاه

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع آزاد است.
مدادسیاه

مدادسیاه

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع آزاد است.

از چشم غربی


از چشم غربی رمان متفاوتی است از جوزف کنراد که می توان از آن به عنوان نسخه ی جنایت و مکافات او یاد کرد.

زمان داستان اواخر قرن نوزدهم، حداکثر تا اوایل قرن بیستم است. اشخاص داستان به رغم آن که بخش عمده ای از آن در سوئیس می گذرد همگی روس اند و هر یک از سه شخصیت اصلی و محوری جنایت و مکافات شامل راسکولنیکوف، بازرس پتروویچ و سونیا در داستان کنراد یک شخصیت موازی دارد که به همان ترتیب عبارتند از رازوموف، مستشار میکولین و ناتالیا هالدین.

از چشم غربی را بر خلاف جنایت و مکافات که راوی آن دانای کل است، راوی شخصیتی انگلیسی با تبار روسی (همچون خود کنراد) و به شکلی خاص روایت می کند. وجه تسمیه ی داستان اشاره به این نکته دارد که روس ها به طور اعم و اتفاقات داستان به طور خاص از نگاه فردی غربی چگونه دیده و فهمیده می شوند.

شخصیت اصلی داستان چنان که آمد رازوموف است و داستان ترکیبی از خاطرات مکتوب او و راوی است. رازوموف جوان دانشجویی است که پدرش را نمی شناسد و مادرش را در کودکی از دست داده است. او را با چنین تبار و موقعیتی تنها می توان فرزند روسیه دانست.

داستان با قتل سیاستمداری برجسته در سنت پترزبورگ شروع می شود که به قول راوی مشخصه ی روسیه ی آن زمان است. در روز ترور، رازوموف که در حال طرح ریزی آینده ای درخشان برای خویش است به طور معمول به دانشگاه می رود و زمانی که به خانه باز می گردد با یکی از هم دانشکده ای های خود به اسم ویکتور هالدین مواجه می شود. ویکتور هالدین با قتل سیاست مدار مذکور مرتبط است است. او که فردی خوشبین است و دیدگاه مثبتی نسبت به رازوموف دارد، مخفیانه به آپارتمان او آمده تا با کمک وی او از روسیه فرار کند.

از چشم غربی در واقع به قول فالکنر داستانِ دلِ در کشمکش با خودِ رازوموف است که بدون آن که خود بخواهد درگیر ماجرایی بسیار حساس و خطیر شده است.

داستان شامل سه بخش است. در آغاز بخش دوم محیط آن ازسنت پترزبورگ به ژنو سوئیس تغییر میابد. در این زمان این شهر پر از روس های مبارزِ مخالف حکومت است. مادر و خواهر ویکتور، ناتالیا هالدین، ساکن ژنو هستند و راوی، معلم زبان انگلیسی ناتالیاست.

خبر ترور و سرنوشت ویکتور به ژنو رسیده و همه از آن مطلع اند. موتور محرک داستان از این پس تلاش خواهر و مادر او برای دانستن این نکته ی ظاهراً ساده است که آیا ویکتور نقشه ای برای فرار از روسیه و ملحق شدن به آنان داشته یا خیر؟

رازوموف در این زمان به دلایلی که در اواخر داستان از آن رمزگشایی می شود در ژنو است و آن چه او را به خانواده ی ویکتور مربوط می کند این است که ویکتور در یکی از نامه های خود، از او به نیکی یاد کرده است. در ژنو این احتمال می رود که رازوموف با شبکه ای که ترور سیاستمدار را برنامه ریزی کرده در ارتباط بوده و از برنامه ی ویکتور برای فرار اطلاع داشته است.

شباهت های از چشم غربی و جنایت و مکافات در اشخاص موازی دو داستان، جنایتی که صورت گرفته و تبعات به نوعی مشابه آن خلاصه نمی شود. کنراد در این داستان به لحاظ صحنه پردازی و سبک نوشتار( تعداد بسیار زیاد صفحات در صحنه هایی محدود با زمانی کوتاه) نیز پا در جای پای داستایفسکی گذاشته است.

از نکات جالب توجه دیگر داستان با توجه به آن که حدود هشت سال پیش از انقلاب 1917 روسیه نوشته شده است، پیش گویی های آن در مورد وقوع و سرنوشت آن انقلاب است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: از چشم غربی، جوزف کنراد، ترجمه ی احمد میر علائی، نشر علم.


سال ها


آخرین و حجیم ترین رمان ویرجینیا وولف، سال ها، یکی از سر به راه ترین داستان های اوست، چرا که کمتر از بقیه مدرن و تجربی است. این رمان جذاب را در عین حال می توان جامع برترین رمان های او؛ به سوی فانوس دریایی، خانم دلووی و موج ها دانست.

سال ها شامل برش هایی از زندگی سه نسل از خانواده ی پارگیتر در فاصله ی سال 1880 تا حدود دهه ی سوم قرن بیستم است که از آن به عنوان زمان حاضر یاد می شود. داستان شامل یازده فصل کوتاه تا بلند به اسامی سال های مختلف است که بلند ترین آنها همان زمان حاضر است و همگی با توصیفی از آب و هوا شروع می شوند. روایت سال ها ترکیبی است از دانای کل و نقل قول های مستقیم آزاد است که از شگردهای خاص وولف است. فصل ها به جز نخستین آنها که در حدود سه روز را شامل می شود همگی در یک روز می گذرند.

سال ها علاوه بر وضعیت آب و هوا، پر از آدرس مکان های مختلف لندن (همانند خانم دلووی) و وضعیت آن مکان ها در ساعات مختلف روز است. داستان فاقد شخصیت اصلی است و سخن گفتن از طرح آن امری دشوار است.

خانواده ی پارگیتر خانواده ای پرجمعیت شامل والدین، چهار فرزند دختر و سه پسر است. پدر خانواده سرهنگی باز نشسته است که چند انگشت خود را در هندوستان در جنگ از دست داده است. مادر، در شروع داستان بیمار و در حال احتضار است و پدر که داستان با او شروع می شود برای خود معشوقه ای دارد. در این زمان بچه ها در سنین نوجوانی تا جوانی هستند. داستان در پلان دوم، شامل خانواده ی عموی بچه ها و دو فرزند دختر آنها و خاله و دخترشان است.

پارگیترها شباهتی به یکدیگر ندارند و هر کدام شخصیت، افکار و شیوه ی زندگی مخصوص به خود را دارد و با این وجود چیزی آنان را به یکدیگر پیوند می دهد؛ چیزی که در پایان بندی باشکوه داستان دو نسل از ایشان را در میهمانی شب نشینی منزل یکی از خواهران، دیلیا، که تا بامداد به طول می انجامد گرد هم می آورد.

سال ها را شاید بشود رمانی خانوادگی تلقی کرد اما چنین برداشتی کامل نیست. ترکیب بندی جذاب داستان شامل زمان ها، صحنه ها و ماجراهایی است که علاوه بر پوشش دادن سرنوشت یکایک اشخاص پر تعداد داستان، تصویری کلی از تحولاتی به دست می دهد که انگلستان در محدوده ی  حدود نیم قرن زمان آن از سر گذرانده و از جمله شامل شکوفایی اقتصادی، مبارزات حقوق زنان و جنگ اول جهانی است. در واقع سالها رمانی واقع گرایانه و اجتماعی است که در آن شخصیت ها بر خلاف بهترین آثار پیشین نویسنده بر پس زمینه ی مجموعه ای از نهادها و مؤسسات اجتماعی مثل ارتش، دانشگاه، بیمارستان، دولت، باشگاه، خانواده و... ظاهر می شوند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سال ها، ویرجینیا وولف، ترجمه ی مهدی غبرایی، نشر افق.

شهری چون آلیس ـ نویل شوت


داستانِ شهری چون آلیس برگرفته از ماجرایی واقعی است که در آن در اثنای جنگ دوم جهانی ژاپنی ها در 1942 به سرعت سوماترا را به اشغال خود در آوردند. آنها هشتاد زن و کودک هلندی را در مکانی گرد آوردند. فرمانده محلی قوای اشغال گر از پذیرش آنان سر باز زد و ایشان را از منطقه ی تحت امر خود بیرون راند و به این ترتیب راهپیمایی اسرای یادشده آغاز و برای دو سال و نیم به طول انجامید و در پایان تنها سی تن از آنان زنده ماندند. نویل شوت این داستان را چهار سال پس از پایان جنگ از یکی از بازماندگان آن می شنود.

شخصیت اصلی داستان دختر جوان زیبایی است به اسم جین پاجت. او فرزند پدری اسکاتلندی و مادری انگلیسی است. جین در زمان شروع داستان حدوداً بیست و شش ساله، مجرد و ساکن انگلستان است. او در کارخانه ای که در کار تولید کیف و کفش است منشی تند نویس است.

راوی داستان مرد وکیلی مسنی است به اسم نوئل استرون. جین دایی نسبتأ ثروتمندی داشته که دارایی خود را با وصیت نامه ای که تنظیم آن به عهده ی آقای استرون بوده به ترتیبی به خانواده ی خواهرش بخشیده که جین آخرین بازمانده ی آن است. ترتیب مزبور جین را تا رسیدن به سن سی و پنج سالگی تحت قیمومیت مالی آقای استرون قرار داده است.

زمان داستان پس از آگاهی جین از میراثی که به او رسیده به عقب و هنگامی باز می گردد که او دختری هجده ساله و ساکن مالایاست. ژاپنی ها به تدریج در حال اشغال مالایا هستند و خارجی ها منجمله انگلیسها در حال گریز به سنگاپورند، اما فرصت از دست رفته و جین به اتفاق خانم هالند و سه فرزندش و تعداد دیگری زن و کودک به اسارت ژاپنی ها در می آید.

داستان های زیادی در مورد اردوگاههای جنگی و شرایط بسیار دشوار زندگی در آنجا نوشته شده است. اما شهری چون آلیس داستان آدم هایی است در موقعیتی چنان فاجعه بار که آرزو دارند اردوگاهی آنان را بپذیرد. آنها ناگزیر با پای پیاده از محلی به محلی دیگر فرستاده می شوند اما هیچ کس حاضر به پذیرش مسئولیت شان نیست و در این بین و در طی صدها کیلومتر راهپیمایی یکی یکی از بیماری و گرسنگی جان می بازند. سرنوشت نهایتاً به بازماندگان روی خوش نشان می دهد و آنان در روستایی اسکان پیدا می کنند و تا شکست ژاپن و پایان جنگ در آنجا می مانند. جین تنها کسی از جمعیت آوارگان است که زبان مالایایی را می شناسد و با رسوم محلی آشناست. او که پسر بچه ای مادر مرده را به ارث برده خواه ناخواه رهبری گروه را به عهده می گیرد و در اسکان و نجات بازماندگان نقشی اساسی ایفا می کند.

پیش از اقامت گروه در روستا آنان با دو اسیر مرد استرالیایی آشنا می شوند که بین یکی از آنان به نام جو و جین رابطه ای عاطفی شکل می گیرد. جو و دوستش  تلاش می کنند تا برای گروه آوارگان غذا  تهیه کنند و در این راه گرفتار می شوند و فرمانده ی خشن ژاپنی دستور می دهد تا جو را در صحنه ای تکان دهنده به صلیب بکشند.

شهری چون آلیس را می شود به سه بخش تقسیم کرد که به لحاظ زمانی در یکدیگر ادغام شده اند. بخش نخست در بر گیرنده ی زندگی جین در دوره اسارت و قوی ترین و غنی ترین بخش آن است. بخش دوم شامل مناسبات جین جوان و زیبا  با راوی پیر، بسیار با نزاکت و تنها است که جذابیت روانشناختی  خود را دارد. بخش سوم در برگیرنده ی ماجرای عاشقانه ی جین و تلاش بی وقفه و کمتر باورپذیر او برای ساختن شهری همانند آلیس اسپرینگز در منطقه ای پرت و بیابانی در استرالیاست که نام داستان برگرفته از آن است. این بخش که در برگیرنده ی چیزی در حدود نیمی از داستان است، شامل ماجراهایی عاشقانه و سرگرم کننده است که از نقاط قوت داستان نیستند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: شهری چون آلیس، نویل شوت، علی کهربایی، نشر نو.

خیابان نیوگراب


خیابان نیو گراب از شاخص ترین آثار نویسنده ی برجسته ی انگلیسی اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، جورج گیسینگ است.

داستان فاقد یک شخصیت اصلی است و به جای آن چندین شخصیت محوری دارد که همگی نویسنده اند. اسم اثر برگرفته از نام خیابانی در لندن است که در زمان داستان محل زندگی نویسندگان کمتر مشهور و فقیر بوده است.

عنصر اصلی پیوند دهنده ی اشخاص داستان مرد جوان جاه طلب و نان به نرخ روز خوری است به اسم جاسپر میلوین. جاسپر در شروع داستان در آغاز راه نویسندگی است.هدف او که آن را بی هیچ پرده پوشی به زبان می آورد کسب شهرت وثروت به هر طریق ممکن است. جاسپر دو خواهر دارد که به تشویق او به پایتخت می آیند و هردو به نویسندگی رو می آورند. پیش از عزیمت ایشان به لندن جاسپر در شهرستان زادگاهش با دختر جوانی به اسم ماریان یول آشنا می شود که فرزند نویسنده ی محقق کهنه کار اما نه چندان مشهوری است. بین این دو رابطه ای عاطفی شکل می گیرد که با فراز و فرودهایی تا اواخر داستان پیش می رود. مارایان دستیار پدر خویش است و در رابطه اش با جاسپر جدی است اما جاسپر در مقابل صرفاً بر اساس محاسبات سود و زیان تصمیم می گیرد.

از جالب ترین اشخاص داستان که به نظر می رسد گیسینگ با او همدلی فراوانی دارد، رمان نویسی جوان است به اسم ادوین ریردون. ریردون چندی پیش رمانی منتشر کرده که تا حدودی مورد استقبال خوانندگان قرار گرفته است. همسر ریردون دختر عموی ماریان است. او که به لحاظ شخصیتی نقطه ی مقابل دختر عموی خود است، زنی ناز پرورده از طبقه ی متوسط است که امید وار است از طریق شهرت و ثروت آتی شوهرش به محافل سطح بالا راه پیدا کند.

ریردون هم نقطه ی مقابل جاسپر است. او که به خلاقیتش اعتمادی ندارد، خود را به ادبیات متعهد می داند و نوشتن برای سلیقه ی عمومی را ننگ و عار می شمرد. جاسپر با حضور در خانه ی میلوین ها و صدور تئوری های سخیف و باب روز خود در مورد چگونگی دستیابی به شهرت، خواه و ناخواه نقشی مخرب در زندگی میلوین ایفا می کند.

داستان شخصیت محوری دیگری هم دارد به اسم هارولد بیفین. او که دوست و مکمل ریردون است نویسنده ی فقیر و بسیار دوست داشتنی است با آرمانی بزرگ در مورد پدیدآوردن سبکی در رمان نویسی که خود نام رئالیسم مطلق را برای آن برگزیده است: « تا آنجا که می دانم این رشته جدید است؛ هیچ نویسنده ای نمی شناسم که زندگی مردم عادی را آن طور که واقعاً هست به قلم آورده باشد. زولا تراژدیهای استادانه ای می نویسد؛ فرومایه ترین شخصیت هایش در زمینه ای شدیداً خیالی به صورت قهرمان در می آیند. من می خواهم به غیر قهرمانان بپردازم، به زندگی روزانه ی اکثریت وسیعی از مردمی که اسیر فقرند. دیکنز متوجه چنین کاری شده بود، امّا تمایلش به ملودرام از یک طرف و بذله گوییش از طرف دیگر، نگذاشت بپروراندش.»

بیفن در روزگاری در پی خلق رئالیسم مطلق است که آنان که نبض بازار نشر را در دست دارند برای کسب حداکثر سود  در پی انتشار مطلب برای ربع تحصیل کرده ها! هستند«یعنی نسل جدیدی که مدرسه های دولتی امروزه بیرون می دهند، زنان و مردان جوانی که فقط سواد خواندن دارند، اما نمی توانند ذهنشان را مدت زیادی روی موضوعی متمرکز کنند. این قبیل آدم ها احتیاج به چیزی دارند که سرشان را در قطار، درشکه ، و تراموا با آن گرم کنند... چیزی که اینها می خواهند سبک ترین و بی معنی ترین مطالب است. ـ داستان های خیلی کوتاه، توصیفات خیلی کوتاه، شایعات کوتاه، لطیفه های کوتاه کمی آمار، کمی لودگی...»  

به این ترتیب می شود سرنوشت امثال بیفن و ریردون را در عرصه ی نویسندگی و زندگی حدس زد؛ سرنوشتی که گویی بر اساس سرگذشت  خود نویسنده ساخته و پرداخته شده است. 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: خیابان نیوگراب، جورج گیسینگ، ترجمه ی مینا سرابی، نشر آواز

خانه ی خواب


خانه ی خواب رمان پیچیده و جذابی است از نویسنده ی معاصر بریتانیایی جاناتان کو.

داستان در دو زمان گذشته ی دور و نزدیک می گذرد که حدود 13 سال از یکدیگر فاصله دارند و بدون فاصله گذاری به نحوی در یکدیگر ادغام شده اند. مکان مرکزی داستان ساختمانی قدیمی و قلعه مانند به نام اشتون در منطقه ای ساحلی است. در زمان گذشته ی دور این بنا خوابگاه دانشجویی بوده و در زمان نزدیک کلینیک درمان اختلالات خواب است.

اشخاص محوری داستان چهار نفرند که همگی در دوره ی دانشجویی در اشتون اقامت داشته اند: سارا، گریگور، روبرت و تری. سارا که دچار اختلال حمله ی خواب است در دوره ی دانشجویی و اقامت در اشتون ابتدا با گریگور دوست نزدیک است؛ مردی تا حدودی زورگو و آزار دهنده که نخستین فردی است که متوجه مشکل خواب سارا می شود. گریگور بعد از بهم خوردن روابطش با سارا به لندن می رود تا به تحقیقات مورد علاقه اش در پزشکی بپردازد. سارا بعد از گروگور با روبرت احساس نزدیکی می کند که پسری حساس و شاعر  مسلک است. روابط این دو توسط دختری مسن تر تهدید می شود. روبرت در پایان دوره ی دانشجویی غیبش می زند بدون این که هیچ ردی از خود باقی بگذارد. تری در رشته ی سینما تحصیل کرده و مدت کوتاهی در اشتون اقامت داشته است. او در زمان گذشته ی نزدیک نویسنده ای ناموفق است که با مصرف روزانه بیش از چهل فنجان قهوه خود را دچار بی خوابی مزمن کرده است. او در گذشته ی نزدیک به دعوت  دکتر دودن به کلینیک آمده تا تحت مطالعه و معالجه قرار بگیرد. هدف نهایی دکتر دودن اما چیز دیگری است. او معتقد است ساعات خواب بخشی از زندگی است که انسان آن را هدر می دهد. او به دنبال یافتن چاره ی کاهش یا حذف خواب است بدون این که لطمه ای به روند عادی زندگی فرد وارد آید. او آزمایشاتی مخفیانه بر روی حیوانات انجام می دهد و یک مورد تجربه ی ناموفق آزمایش بر روی انسان را در کارنامه ی پزشکی خود دارد. دکتر دودن، تری را به عنوان دومین مورد برای آزمایش بر روی انسان در نظر گرفته است.

داستان پنج بخش دارد که اسامی آنها از مراحل مختلف خواب گرفته شده است و شامل هجده فصل و سه پیوست است. راوی خانه ی خواب دانای کل است و داستان به علاوه شامل پاره هایی به خط ایتالیک است که در آن فردی روا ن درمانگر که از او با عنوان تحلیل گر یاد می شود در حال گفتگو با فرد دیگری است که عنوانش تحلیل شونده است و بخشی از پرونده ی پزشکی یکی از اشخاص محوری است. نام داستان اما ارتباطی با کلینیک ندارد. این اسم نام رمانی است که نقشی کلیدی در کشف اسرار داستان دارد.

خانه ی خواب اثری معمایی با موضوع عشق و جنسیت است. داستان طرحی دقیق و پیچیده دارد که می شود به کلیسایی گوتیک تشبیهش کرد؛ طرحی با جزئیاتی فراوان که هر حادثه ی کوچک و ظاهراً کم اهمیت در آن با دقتی مثال زدنی ساخته و در مکان از پیش تعیین شده جای گذاری شده است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: خانه ی خواب، جاناتان کو، ترجمه ی اشکان دانشمند، نشر نیماژ.