آبی ترین چشم

آبی ترین چشم نخستین و یکی از شاخص ترین رمان های تونی موریسون است.

داستان چهار فصل به اسامی فصول سال دارد که با پاییز شروع می شود و با تابستان خاتمه میابد و همچون همه ی آثار بعدی نویسنده، اشخاص محوری آن همگی سیاهپوست اند.

داستان یک مدخل و یک پیش در آمد دارد و مشترکاً توسط دختر بچه ای به اسم کلودیا و دانای کل روایت می شود. پیش در آمد مربوط به پاییز سال 1941 است و راوی آن کلودیاست. در آنجا از دختری به اسم پکولا یاد می شود که به نوعی شخصیت اصلی اثر است. مدت زمان داستان یک سال و شروع آن پاییز1940 است. در واقع داستان فلاش بکی یک ساله منتهی به زمان پیش در آمد است که مهمترین اتفاق آن  نروییدن بذر گلهای همیشه بهاری است که کلودیا و خواهر بزرگترش، فریدا که از اشخاص محوری داستان است به نیتی مرتبط با پکولا کاشته اند. پکولا دختری بسیار زشت رو و در آستانه ی بلوغ است که بر حسب اتفاق وارد زندگی آنان شده است و از راوی و خواهرش بزرگ تراست.

اسم داستان برگرفته از رؤیای پکولا برای تغییر رنگ چشمانش از سیاه معمول نژادش به آبی  برخی سفیدپوستان است. او نه تنها چشمانی آبی می خواهد بلکه در طلب آبی ترین چشم های دنیاست. پکولا فرزند خانواده ای فقیر و پرتنش با پدری الکلی و نیمه مجنون است که خانه ی خود را آتش می زند و در اقدام جنون آمیزی دیگر باعث بدبختی دختر خویش می شود.

آبی ترین چشم داستانی شاعرانه و تأمل برانگیز و به دور از هرگونه شعار زدگی و احساساتی گری در باره ی درد و رنج سیاهپوست بودن در آمریکای نیمه ی قرن بیستم است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: آبی ترین چشم، تونی موریسون، ترجمه ی نیلوفر شیدمهر و علی جباری، انتشارات دریچه.

وقتی یتیم بودیم

وقتی یتیم بودیم رمانی متفاوت است از کارئو ایشی گورو که  گویا تفاوت، ویژگی مشترک آثار اوست.

زمان داستان دهه های اول تا چهارم قرن بیستم و مکان رخدادهای عمده ی آن شانگهای و لندن است. شخصیت اصلی و راویِ (از نوع نامطمئنِ) داستان کاراگاه خصوصی مشهوری است به نام  کریستوفر بنکس که شغل کاراگاهی را پیشه کرده تا معمای بزرگ زندگی خود را حل کند.

کریستوفر فرزند خانواده ای انگلیسی و متولد شانگهای است. او که تنها فرزند خانواده است در شروع داستان به اتفاق پدر و مادر خود در خانه ای سازمانی در منطقه ی خارجی نشین شانگهای زندگی می کند. در این زمان انحصار تریاک چین در دست انگلیسی ها است و پدر کریستوفر کارمند شرکتی است که ازجمله در کار تجارت تریاک دست دارد و طنز ماجرا و گره ی داستان این است که مادر او از فعالین انجمن مبارزه با تریاک است.

در نوجوانی کریستوفر ابتدا پدر و به فاصله ای اندک مادرش به طرزی مرموز ناپدید می شوند. او به کمک دوستان خانوادگی به انگلستان فرستاده می شود و تحت تکفل خاله اش قرار می گیرد. او پس از کسب مهارت کافی در حرفه ی کاراگاهی در 1937 و در زمانی که مداخله ی نظامی ژاپن در چین آغز شده است به شانگهای باز می گردد تا درماجرایی پر ابهام پدر و مادر خود را که گمان می برد زنده و در اسارت باندهای قاچاق تریاک باشند در دست تبهکاران آزاد کند.

مسئله ی محوری داستان جستجوی گذشته ی فردی است، گذشته ای که به قول اندیشمندی، نه چیزی ثابت و ساکن که امری دائماً در حال تغییر و تبدیل است و تنها زمانی شکل نهایی خود را میابد که زندگی شخص پایان پذیرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: وقتی یتیم بودیم، کازئو ایشی گورو، ترجمه ی مژده دقیقی، انتشارات هرمس

پی نوشت: زمان و فضای داستان در بخش شانگهای، یادآور امپراطوری خورشید اثر جی.جی بالارد است.

غول مدفون

غول مدفون هفتمین و از مشهورترین رمان های کازئو ایشی گوروست.

داستان اثری فانتزی است که در انگلستان قرن ششم می گذرد و پس زمینه ی تاریخی آن شکست ساکسون ها از بریتون ها به رهبری شاه آرتور افسانه ای است.

شخصیت های اصلی داستان، بئاتریس و اکسل، زن و شوهر مسنی از طایفه ی بریتون و از اهالی دهکده ای دورافتاده و ابتدای اند. مردم دهکده مثل اکثرقریب به اتفاق  آدم های زمانه افرادی با  حافظه ای بسیار کوتاه مدت اند که  چیزی از گذشته ی دور به یاد نمی آورند. در آن بین تنها کسی که گهگاه چیزهایی سایه مانند وبسیار مبهم از گذشته به یادش می آید اکسل است. علت فراموشی آدمها بخارات متصاعد از ماده اژدهایی به اسم کِوِریگ است که با داستان شاه آرتور و تدابیر او برای انگلستان پس از خود مربوط می شود و تلاش برای یافتن آن، عامل اصلی پیش برنده ی داستان است.

اکسل و بئاتریس تصمیم می گیرند دهکده را ترک کنند و به جستجوی فرزند پسری بروند که نه نامش را به خاطر دارند و نه به درستی می دانند کجا زندگی می کند. آنها پا در راه می گذرند و در این اثنا با شهسوار پیری( یادآور دن کیشوت) به اسم سِرگوین که از بستگان و یاران شاه آرتور  است و جنگجوی جوانی به اسم ویستان آشنا می شوند که هر دو(به دلایلی کاملأ متفاوت) در پی یافتن اژدهای عامل فراموشی اند.

موضوع محوری داستان گناه و فراموشی است. پرسشی که در طول داستان بارها توسط اکسل مطرح می شود این است که آیا فراموشی واقعاً اتفاقی بد و نامطلوب است؟ در مقیاس جمعی به نظر می رسد آرامش برقرار شده در انگلستان پس از شاه آرتور وابسته به عدم یادآوری فجایع جنگ گذشته بین بریتون ها و ساکسون ها باشد و در مقیاس فردی، اکسل که در حد پرستش عاشق بئاتریس است، نگران است که مبادا در گذشته ی او و همسر محبوبش چیزی باشد که یادآوری آن به مناسبات عاشقانه ی آنان لطمه بزند.

غول مدفون ترجمه ی امیر مهدی حقیقت است و توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است. 

رنگین کمان

دی اچ.لارنس از سرشناس ترین نویسندگان قرن بیستم است و رنگین کمان یکی از شاخص ترین رمان های اوست.

داستان در بر گیرنده ی سرنوشت سه نسل پیاپی از خانواده ای اصلاً کشاورز در انگلستان قرن های  نوزدهم و اوایل بیستم است که سرگذشت شان،  ماجرای آفرینش انسان با محوریت طوفان نوح به روایت کتاب مقدس را بازسازی می کند.

شخصیت اصلی نسل نخست و سر دودمان خانواده، تام برنگون است. تام کشاورزی است که مزرعه ی پدری را به ارث برده است. او در شباهت با داستان نوح به روایت لارنس، با زنی از تباری غیر انگلیسی به اسم لیدیا ازدواج می کند و سرنوشتش با طوفان و سیلاب رقم می خورد. لیدیا  بیوه زنی لهستانی و بزرگتر از تام ست که از ازدواج قبلی خود دختر بچه ای خردسال دارد به اسم آنا.

 شخصیت های اصلی نسل بعد آنا و همسرش بیلی هستند. بیلی برادرزاده ی تام است  و او و آنا  گویی در اجرای فرمان خداوند پس از  طوفان مبنی بر تکثیر آدمیان بر روی زمین، صاحب تعداد زیادی فرزند دختر و پسر می شوند که بزرگترین آنها دختری است به اسم اورسولا.

اورسولا که شخصیت اصلی نسل سوم است دختری مستقل با گرایشات فمینیستی است که برای تأمین استقلال خود مسیر تحصیلات عالیه و شغل تدریس را انتخاب می کند. او که اراده کرده است از مناسبات سنتی زناشویی عهد ویکتوریایی که زندگی مادر او نمونه آن است بگریزد، خواستگاران  خود را رد می کند و در پایان با قلبی گرفته و حالی اندوهناک در رنگین کمانی که در پی بارندگی در چشم اندازش پدید می آید، معماری جهانی نو را میابد که شاید خود بتواند نقشی در ساختن آن ایفا کند.

رنگین کمان اثری عمیقاً روانکاوانه و مشحون از سمبولیسم مسیحی است. در واقع شاید بتوان گفت لارنس در این داستان دست به تفسیر شخصی و دلخواه خود از عهد قدیم و جدید زده است. اسم داستان برگرفته از روایت عهد عتیق از ماجرای طوفان است که در آن خداوند رنگین کمان را به عنوان نشانه ی پیمان خود با آدمیان قرار می دهد تا دیگر چنان بلایی بر ایشان نازل نکند. به علاوه تاثیر کتاب مقدس را می توان بر نثر اثر و به ویژه در تکرارهای فراوان برخی کلمات و عبارات آن یافت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب:رنگین کمان، دی. اچ. لارنس، ترجمه ی مشترک ناهید قادری و افسانه قادری،نشر متیس.

چهره ی پنهان (گریس دیگر)

در سال 1843 در پرونده ای مبهم و جنجالی زن و مردی به اتهام دوفقره قتل صورت گرفته در حوزه ی قضایی تورنتوی کانادا محاکمه شدند. مرد اعدام شد و زن که گریس نام داشت محکوم به حبس طولانی مدت شد تا مارگارت اتوود حدود یک و نیم قرن بعد به سراغ پرونده اش برود و او را تبدیل به شخصیت اصلی داستانش کند که از جمله معتبر ترین آثار اوست.

داستان را  که شیوه روایتی خاص و راویان متعددی دارد که از جمله امتیازات آن محسوب می شود، گریس در حالی شروع می کند که بیست و چهار ساله است و هشت سال اخیر را در زندان به سر می برد. زمان شروع روایت گریس سال1851 است. او در این زمان به دلیل رفتار خوب در زندان این امکان را یافته است که ساعاتی را در روز به عنوان مستخدم  در منزل والی شهر بگذراند و شبها به زندان بازگردد.

محکومیت گریس که ادعا می کند چیزی از ماجرای قتل ها را به یاد نمی آورد از ابتدا موافقین و مخالفینی داشته و جمعی از مخالفین که در کمیته ای مذهبی عضویت دارند در پی آنند تا به هر قیمتی که شده بی گناهی او را ثابت کنند. یکی از اقدامات این گروه دعوت از پزشکی به اسم سایمون جردن با عقاید جدید روانشناسانه برای بررسی وضعیت روحی و روانی گریس و کمک به اثبات بی گناهی اوست.

دکتر جردن شخصیت مقابل گریس و یکی دیگر از راویان داستان است و به کمک اوست که با آخرین نظریات روانشناسانه ی زمان داستان آشنا می شویم. او که در اروپا تحصیل کرده تلاش می کند تا با استفاده از آخرین دستاوردهای روانشناسی به راز گریس پی ببرد.

گریس دیگر اثری معمایی و جذاب است که به نحوی تأمل برانگیز به مفاهیمی اساسی همچون گناه، مجازات، وجدان، جنسیت ، جنون و... می پردازد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: چهره ی پنهان (گریس دیگر)،مارگارت اتوود، ترجمه ی جلال بایرام، انتشارات نیلوفر.