مدادسیاه

مدادسیاه

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع آزاد است.
مدادسیاه

مدادسیاه

استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع آزاد است.

فرشته ی آبی


فرشته ی آبی نخستین و یکی از مشهورترین آثار هاینریش مان است.

شخصیت اصلی داستان مرد دبیر مسنی عصا قورت داده و سختگیر است که بدلیل اخلاق و کردارش از سوی شاگردان و همکارانش به لقب استاد گَند مفتخر شده است.

در شروع داستان گند سه شاگرد رفیق و همدستش را که به بهانه ای لقب او را به زبان آورده اند از کلاس درس اخراج می کند و پس از آن حسب اتفاق متوجه می شود آنها با زنی هنرپیشه و آوازخوان حشر و نشر دارند. او که مصمم است مچ شاگردانش را بگیرد و برایشان دردسر درست کند، در به در به دنبال محل کارهنرپیشه می گردد و سر انجام او را در میخانه ای به اسم فرشته ی آبی میابد. شاگردان پیش از آن که دیده شوند از میخانه می گریزند. گند امّا دست بردار نیست و فرداشب  و شبهای دیگر هم به میخانه می رود و در این اثنا اندک اندک به هنرپیشه دل می بازد و به این طریق خود را مضحکه ی شهر می کند که جمع کثیری از اهالی آن شاگردان سابق او هستند و از هیچ بهانه ای برای گند نامیدنش چشم نمی پوشند. این اتفاق شروع ماجراهای گند است که چندی بعد تصمیمش برای مجازات شاگردان خاطی را به انتقام جویی از تمام مردم شهرتعمیم می دهد و در این راه در تضاد با اخلاقیات خشک و رسمی سابق خود به هر شرایطی تن می دهد.  

فرشته ی آبی رمانی واقع گرایانه، اجتماعی و در عین حال عمیقاً درون کاوانه است. نام ترجمه ی فارسی برگرفته از نسخه ی سینمایی اثر است. اسم اصلی داستان«استاد گند، یا عاقبت مرد خودکام» است.

برادر کوچکترهاینرش مان، توماس مان مشهور، در نامه ای خطاب به برادرش که همچون خود او به دلیل مخالفت با هیتلر در دوره ی صدارت او آلمان را ترک کرد، در باره ی این اثر نوشته است: « بیش از یک نسل پیش ، تو، برادر عزیزم، قصه ی استاد گند را برای ما نوشتی. البته هیتلر استاد یا معلم نیست. به هیچ وجه! ولی گند هست، و جزگند هیچ. دیری هم نمی کشد که زباله ی تاریخ خواهد بود. و من امیدوارم تو آن پایداری لازم تن و جان را نشان دهی، تا چشمان پیرت شاهد چیزی باشد که خود در جوانی شجاعانه وصفش کردی: عاقبت خودکام.»

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: فرشته آبی، هاینریش مان، ترجمه ی محمود حدادی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.

شرق بهشت


شرق بهشت اثر جان اشتاین بک، زندگی نامه ی دونسل متوالی، هر نسل شامل دو برادر، از خانواده ای به نام تراسک است که سرگذشت آن با سرنوشت خانواده ی مادری نویسنده(هامیلتون) تلاقی می کند. داستان که خودِ اشتاین بک در سنین کودکی در آن نقش کوچکی ایفا می کند، توسط دانای کل روایت می شود و به شیوه ای غیر خطی کراراً بین اشخاص محوری پر تعداد و ماجراهای مختلف رفت و برگشت می کند.

نام داستان برگرفته ازعهد عتیق و ماجرای رانده شدن آدم و حوا از بهشت(باغ عدن) و ساکن شدن آنان در شرق آنجاست تا آدم« برود و در زمینی که از خاک آن سرشته شده بود کار کند.»

ارتباط شرق بهشت و عهد عتیق منحصر به اسم داستان نیست. ماجرای برادران خانواده ی تراسک در هر دو نسل در تشابه با ماجرای هابیل و قابیل است که در داستان مورد باز خوانی و تفسیر قرار می گیرد و داستان در اوج دراماتیک و تأثر براگیزش در انتها، با کلمه ای عبری برگرفته از آن ماجرا پایان میابد. علاوه بر اینها ساموئل هامیلتون، جد مادری اشتاین بک که یاد آور انبیای بنی اسرائیل است به دلایلی نامعلوم سرزمین سرسبز و بهشت گونه ی ایرلند را رها کرده و در بدترین قسمت از دره ی سالیناس در ارضی ساکن شده است که همچون زمینی که قابیل پس از قتل برادر به آنجا رانده شد، نامرغوب و بسیار کم محصول است.

شرق بهشت که شامل پنجاه و پنج فصل است با توصیفی زیبا و خیال انگیز از جغرافیای دره ی سالیناس در کالیفرنیا آغاز می شود. در فصل دوم نویسنده بازسازی گذشته ی خانواده ی خود را از اسکان پدربزرگش ساموئل هامیلتون در دره ی سالیناس آغاز می کند، جایی که نه فرزند خانواده ی هامیلتون از جمله مادر نویسنده در آنجا متولد می شوند و پس از بلوغ یک به یک به دنبال زندگی خود می روند. در پایان این فصل، دست تقدیرآدام، برادر بزرگتر از زوج نخستِ برادران تراسک که متولد کانکتیکت در آن سوی سرزمین پهناور آمریکاست را به اتفاق همسر بسیار عجیب و مرموزش، کتی، به سالیناس می آورد و در قسمت مرغوب دره اسکان می دهد، جایی که پسران دوقلوی آدام در آنجا متولد می شوند.

داستان سپس فلاش بکی طولانی دارد به تولد آدام، رشد و بلوغ او، پیوستنش به ارتش، آوارگی پرماجرایش در آمریکا، بازگشتش به خانه نزد برادرش چارلز، آشناییش با کتی که اورا زخمی و در شرف مرگ بر روی پله های خانه شان میابد و... تا در فصل سیزده به همان نقطه ی پایان فصل دوم و استقرار آدام و همسرش در سالیناس باز می گردد.

از اینجا به بعد سرگذشت دو خانواده با حضور مؤثر ساموئل در زندگی آدام به یکدیگر می پیوندد. بهانه ی اولیه ی این حضور این است که آدام می خواهد در اراضی که به تازگی خریداری کرده چند حلقه چاه آب حفر کند و برای این کار هیچکس بهتر از ساموئل نیست. داستان در کنار ساموئل و آدام شخصیت عمده ی دیگری هم دارد؛ مستخدمی چینی تبار به اسم آقای لی که از جذاب ترین اشخاص داستان است و ارتباط ویژه ی او با ساموئل تبدیل به تلاقی گاه حکمت و اشراق شرقی با پایه ای ترین اصول اندیشه های غربی می شود.

شرق بهشت که از آخرین آثار داستانی اشتاین بک است رمان مفصلی خوش ساخت، پر شخصیت و پر ماجراست که اشتاین بک آن را حاصل تمام تجارب پیشین خود خوانده است. کتاب ترجمه ی پرویز شهدی است و مشترکاً توسط انتشارات مجید و نشر به سخن به چاپ رسیده است.

چیزهای شفاف

چیزهای شفاف رمان ماقبل آخر ناباکوف و یکی از آثار بحث برانگیز اوست.

داستان شروعی ابهام آمیز و  فلسفی دارد که حاوی اندیشه ی اصلی آن است: « ... آینده چیزی نیست جز صنعتی ادبی، شبحی خیالی... وقتی ما بر شیئی مادی تمرکز می کنیم، در هر وضعیتی که باشد، خود همین دقت ممکن است به غرق شدن بی اراده ی ما در تاریخچه ی آن شئ بینجامد. تازه واردها اگر می خواهند ماده دقیقاً در سطح این لحظه بماند باید یاد بگیرند تنها بر سطح ماده بسرند. چیزهای شفاف که گذشته از پس شان می درخشد. باید روشن تان کنم.  روکش نازکی از واقعیت  بی واسطه روی ماده ی طبیعی و مصنوعی کشیده شده و هر که می خواهد در اکنون، با اکنون، بر اکنون بماند، باید که لطفاً این لایه ی نازک را نشکافد و گرنه معجزه نمای تازه کار خودش را نه در حال راه رفتن روی آب که به حال سقوطی صاف میان ماهیان خیره میابد .»

شخصیت اصلی چیزهای شفاف مرد ویراستاری آمریکایی به اسم هیو پرسون است و راوی آن موجودی مرموز، با اقتداری در حد دانای کل است که هویتش به سختی قابل کشف است.

داستان از نوع مدار بسته یا دایره ای است و در پایان به نقطه ی آغاز باز می گردد. در شروع ماجرا هیو که آدمی گذشته گراست به فاصله چند سال برای چهارمین بار به سوییس سفر می کند، به هتل محل اقامت قبلی خود می رود و سراغ اتاقی را می گیرد که در سفر پیش به اتفاق همسر مرحومش ماه عسل خود را در آن اقامت داشته اند.

در سفر نخست، هیو که در سنین جوانی است در صحنه ای مضحک پدرش را از دست می دهد. دو سفر بعدی او برای ملاقات با نویسنده ای به اسم «ر» است که هیو ویراستاری اثر چند قسمتی او به نام مستعیرات! را به عهده دارد و در یکی از همین سفرهاست که او با همسرش آشنا می شود. 

هیو و همسرش پس از ازدواج به هتل شروع داستان می روند. شب هنگام همسر جذاب، عجیب و ماجراجوی هیو او را وادار می کند تا در یک مانور حریق و با فرض آتش گرفتن هتل و مسدود شدن راههای خروج، از طریق پنجره اتاقشان که در طبقه ی سوم قرار دارد از ساختمان بگریزند؛ مانوری که بعد ها کار دست زن و شوهر می دهد  و هیو را گرفتار مصیبتی هولناک می کند که زمینه ساز سفر چهارم او به سوییس است.

چیزهای شفاف برخلاف اسمش اثری غیر شفاف و بسیارسخت فهم است. ترجمه ی فارسی علاوه بر داستان شامل چهار پیوست، از جمله مصاحبه ای با ناباکوف است که در آنها تلاش شده تا از داستان رمزگشایی شود. 

کشتی ساکورا


کشتی ساکورا رمانی آخرالزمانی است از خالق «زن در ریگ روان»، کوبو آبه.

داستان با حجمی قریب به سیصد صفحه و بیست و پنج فصل در زمانی در حدود یک شبانه روز می گذرد و راوی و شخصیت اصلی آن مرد میان سالی است ملقب به موش کور که عمیقاً معتقد است جهان در معرض فاجعه ای اتمی است.

او سه سال است که در حال آماده سازی پناهگاهی برای نجات خود و تعداد معدودی افراد برگزیده است. پناهگاه که موش کور از آن به عنوان کشتی یاد می کند معدنی زیرزمینی و متروکه شامل کیلومتر ها گالری لابیرنت مانند و تالارهایی وسیع است که او در این مدت در یکی از آنها اقامت دارد.

در شروع داستان موش کور که کار تدارک کشتی را به اتمام رسانده و در پی یافتن خدمه ای مورد اعتماد برای آن است با چند عدد بلیط نجات در جیب، در یک مجتمع تجاری از غرفه ی حشره فروشی سر در می آورد که حشره ای عجیب را در معرض فروش گذاشته است؛ حشره ای نمادین و کرم مانند به اسم یوپکاچیا که از مدفوع خود تغذیه می کند و در این حال در وضعیتی  دایره مانند دور خود می چرخد.

جزء دوم اسم کتاب، ساکورا، در ژاپن به افرادی گفته می شود که شغل آنها بازار گرم کنی است. ساکوراها به طرق مختلف مشتریانی را به خریدن چیزهایی تحریک و ترغیب می کنند و در پایان روز سهم خود را از فروشنده دریافت می کنند.

موش کور در غرفه ی حشره فروش با زن و مرد جوانی در حال خرید یوپکاچیا برخورد می کند که بعد تر معلوم می شود سا کورا هستند و خریدشان نمایشی فریب آمیز به منظوربه دام انداختن موش کور بوده است.

در ماجرایی که در غرفه ی حشره فروش اتفاق می افتد ساکورا ها به بلیط نجات موش کور که بر پشت آن نقشه ی محل پناهگاه چاپ شده دست پیدا می کنند. موش کور نگران از لو رفتن کشتی نجات، شتابان به آنجا باز می گردد و ...

کشتی ساکورا فانتزی نمادپردازانه، معمایی و هوشمندانه با جزئیاتی دقیق و وسواس گونه است. داستان ترجمه ی فریدون توسلیان است و توسط انتشارات کتاب فانوس منتشر شده است.

تعمیر کار


تعمیر کار رمانی است از نویسنده ی روس تبار آمریکایی، برنارد مالامود.

مکان داستان روسیه و زمان آن سالهای سلطنت آخرین تزار آن کشور، نیکلای دوم است. شخصیت اصلی داستان مرد یهودی فقیری است به اسم یاکوف بُک. بک تعمیر کاری است که دستش به همه کار می چسبد. او کم سوادی خود آموخته و عاشق اسپینوزا و بنابر این شکاک نسبت به باورهای دینی اجدادی خویش است.    

بک در شروع داستان با اسمی مستعار که هویت یهودیش را پنهان می کند در شهر کیف و در منطقه ای که اقامت در آنجا برای یهودیان ممنوع است مقیم شده است. محل اقامت او اتاقی محقّر در طبقه ی بالای اصطبل یک کارخانه ی آجر پزی است که او عهده دار مسئولیت حسابداری آن جاست. بک یک روز صبح خبردار می شود که جنازه ی پسر بچه ای در غاری نه چندان دور از کارخانه پیدا شده که با ضربات متعدد چاقو به قتل رسیده است.

داستان سپس فلاش بکی چند ماهه دارد به زندگی فقیرانه ی بک در روستای زادگاهش و ماجرایی مرتبط با همسرش که انگیزه ی اصلی او برای ترک روستاست تا حضورش در شهر و چگونگی استخدامش در کارخانه ی آجر پزی. در اواخر فصل دوم، زمان داستان به چند روز پس از ماجرای پیدا شدن جنازه ی پسر بچه باز می گردد و در پایان این فصل بک به اتهام قتل پسر بچّه بازداشت می شود. فرضیه ی پلیس این است که قتل از نوع آیینی بوده و بک با کمک یک خاخام آن را انجام داده تا  بر اساس خرافه ای ضد یهودی که برای چندین سده در اروپا رواج داشته، از خون قربانی در پخت نانی که یهودیان در مناسبتی مذهبی می خورند استفاده شود. بک به زندان می افتد، جایی که حدود دوسوّم داستان در آنجا می گذرد و برای ماهها در انتظار صدور کیفر خواست باقی می ماند.

تعمیر کار به رغم فضاهای بسیار محدود آن ( و شاید به همین علت) اثری بسیار عمیق و تأثیر گذار است. ماجرای بک در زندان ماهها به طول می انجامد و فراز و فرودهای فراوانی دارد. امّا همه ی فرصت ها و تهدیدها از او عقب ترند. هرچه زمان می گذرد عزم بک که اندک اندک از گیجی خارج می شود برای معنا بخشیدن به آنچه بر وی گذشته و آن چه پیش روی اوست راسخ تر می شود تا نهایتاً داستان با پیامی آشکارا اگزیستانسیالیستی پایان یابد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: تعمیر کار، برنارد مالامود، ترجمه ی شیما الهی، نشر چشمه.