هرگز رهایم مکن

هرگز رهایم مکن  رمان شاخصی است از کازوئو ایشی گورو.

راوی داستان پرستار زن سی و یک ساله ای است به اسم کتی اچ ملقب به کات. در شروع داستان بیش از یازده سال از آغاز به کار پرستاری او می گذرد و او بنا دارد چند ماه دیگر از کار دست بکشد. او به دلیل سوابق مثبت کاری خود از جمله پرستارانی است که حق دارد بیمار خود را انتخاب کند. کات از بچه های شبانه روزی معروفی به اسم هیلشم است.

داستان سه بخش و بیست و سه فصل دارد. بخش اول مربوط به دوره ی خردسالی تا  آستانه ی جوانی کات و دوستان اوست و در هیلشم می گذرد. صمیمی ترین دوستان کات، که ضمناً دو شخصیت محوری داستان اند، پسر و دختری اند که تومی و روت نام دارند و به اتفاق کات مثلثی عشقی را ترتیب می دهند. 

در ابتدای داستان، همه چیز عادی و مثل شبانه روزی های دیگر داستان های اروپایی به نظر می رسد جز این که گه گاه به عبارات سئوال برانگیز«اهدایی ها» بر می خوریم، تا این که معلوم می شود کات و دوستانش نه آدم هایی معمولی، بلکه افرادی شبیه سازی شده اند که آنها را برای استفاده از اعضای بدنشان شبیه سازی کرده اند و آن عبارت کذایی «اهدایی ها» به همین موضوع اشاره دارد. بچه ها در این دوره درس می خوانند، ورزش می کنند و آثار هنری از هر نوع پدید می آورند که با ارزش ترین آنها برای نگهداری در اختیار شخصیتی مرموز به اسم مادام قرار می گیرد. از بارزترین ویژگی های تومی این است که قادر نیست چیزی هنری در حد سن و سال خود خلق کند.

اهدایی ها ی هیلشم و دیگر مراکز مشابه  در جوانی به مکانی به اسم کلبه ها منتقل می شوند که به منزله ی ایستگاهی بین راهی است و پس از آن به دو گروه اهدایی و پرستار تقسیم می شوند. در آنجا کات و دوستانش شایعه ای را می شنوند که گویا عشق می تواند راهی برای گریز از سرنوشت شومی باشد که در انتظار آنهاست. آنان احتمال می دهند که اشیا ی هنری که دوره هیلشم پدید آورده اند به عنوان معیاری برای سنجش ظرفیت عاشق شدن آنها مورد استفاده قرار می گیرد. تومی که به شیوه ی خود عاشق روت است مایل است از این امکان استفاده کند اما مشکل این جاست که سابقه ی او از هرگونه اثر هنری تهی است.

در پایان این دوره کات پرستار می شود و تومی و روت به جمع اهدایی ها می پیوندد تا بعدها دو تن از بیمارانی شوند که کات آنها  را برای مراقبت بر خواهد گزید و بهانه ی او خواهند شد برای شرح و بیان خاطراتش.

در صفحه ی نخست کتاب، زمان داستان اواخر ده ی 1990 ذکر شده است؛ همان دهه ای که در اوایل نیمه ی دوم آن نخستین شبیه سازی موفق یک پستاندار صورت گرفت و حاصل آن گوسفند ماده ای شد به اسم دالی که تولدش بحث های اخلاقی و اجتماعی فراوانی را برانگیخت. از جمله نکات بارز هرگز رهایم مکن این است که به رغم موضوع تکان دهنده و به شدت قابل بحث آن، به یمن انتخاب درست و هوشمندانه ی راوی که از جنس خود اشخاص داستان و دارای ذهنی عاری از هرگونه داوری اخلاقی است، هرگز به دام سانتی مانتالیسمی نمی افتد که از داستانی با چنین درون مایه ای دور از انتظار نیست.

هرگز رهایم مکن اثری در در مرز بین داستان های واقع گرایانه و علمی تخلیلی است. نام داستان برگرفته از آوازی است از خواننده ای خیالی که نوار کاستی به همین نام از او از اشیای مورد علاقه ی کات در دوره ی هیلشم است.

_______________________________

مشخصات کتاب: هرگز رهایم مکن، کازوئو ایشی گورو، ترجمه سهیل سمی، انتشارات ققنوس.

کلکسیونر

کلکسیونر رمان دیگری است از خالق مجوس، جان فاولز

شخصیت اصلی داستان، فرد گلک، مرد جوان مجردی انزواطلب و وسواسی است که علاقه ی ویژه ای به شکار و جمع آوری پروانه دارد. او کارمند جزء شهرداری است و در همانجاست که عاشق میراندا می شود. میراندا دختر دانش آموز و سپس دانشجویی بسیار زیباست که در نزدیکی محل کار فرد منزل دارد.

فرد  که آدمی نسبتاً فقیر است پس از چند سال شرط بندی در فوتبال، شانس می آورد و مبلغ هنگفتی برنده می شود. او که هرگز حتی با میراندا هم کلام هم نشده فکر می کند پول دار شدن فاصله ی تا پیش از این غیر قابل عبور بین او و محبوبش را از بین برده و بنا براین بدون آن که روح میراندا خبر داشته باشد تصمیم به تصاحب او می گیرد.

فرد در تدارک این کار، منزلی بزرگ و ویلایی در جایی بسیار خلوت در حومه ی لندن می خرد و با دقت خلاف کاری حرفه ای آن را برای نگهداری اجباری محبوبش تجهیز می کند. او همزمان رفت و آمدهای میراندا را زیر نظر می گیرد تا در فرصتی مناسب او را با استفاده از مواد صید ونگهداری پروانه ها شکار و به ویلای خود منقل می کند. او که آدمی تنزه طلب است و بهیچ عنوان قصد تعرض به میراندا را ندارد. او عمیقاً امیدوار است محبوبش در حبس پی به نیات پاکش ببرد و به ماندن با او رضایت دهد. نکته ی جالب توجه و ترسناک در مورد فرد این است که او اقدامش را عملی اخلاقاً موجه می داند که هر کس دیگر نیز اگر امکان مالی اش را داشته باشد انجامش می دهد. همانطور که هرکس اخلاقاً مجاز است به صید پروانه بپردازد.

داستان شامل چهار بخش است، دو بخش بلند اول و دوم با حجمی کمابیش برابر و دو بخش کوتاه است. راوی بخش اول فرد است. بخش دوم شامل محتویات دفترچه ی یادداشت های روزانه ی میراندا است. ماجراهای این بخش عمدتاً همان ماجراهای بخش نخست، منتها از زاویه دید میرانداست. راوی بخش های سوم و چهارم مجددا فرد است.

کلکسیونر دومین رمان فاولز و نخستین اثر منتشر شده از اوست. در پشت جلد کتاب آمده که این اثر پس از انتشار موفقیتی عظیم پیدا کرد و منتقدین آن را به عنوان نخستین تریلر روانشناسانه ی مدرن ستایش کردند.

مترجم کتاب پیمان خاکسار است و نشر چشمه آن را به چاپ رسانده است. 

قدرت و جلال

قدرت و جلال، اثر گراهام گرین، داستان کشیشی کاتولیک و الکلی در مکزیک انقلابی اوایل قرن بیستم است که در آن مذهب و الکل هر دو ممنوعند و مجازات کشیش بودن مرگ است.

داستان در یک بندرگاه شروع می شود؛ جایی که کشیش پس از مدت ها تعقیب و گریز بنا دارد به طور ناشناس سوار کشتی شود و از کشورش بگریزید. کشیش که ظاهرش شبیه دوافروش های دورگرد است در بندر با دندانپزشکی آمریکایی و مقیم مکزیک آشنا می شود. دندانپزشک از او سراغ کنیاک که کالایی قاچاق است را می گیرد و وقتی می فهمد او قدری اکنیاک همراه دارد  او را به منزل خود دعوت می کند تا در آنجا در فرصت باقی مانده تا حرکت کشتی لبی ترکنند.

به نظر می رسد همه چیز مهیای خروج بی سروصدای کشیش از مکزیک است تا این که سرو کله ی پسربچه ای پابرهنه و ژنده پوش پیدا می شود که به دنبال یافتن پزشکی برای عیادت از مادر در حال موتش آمده است. دندانپزشک می خواهد پسر بچه را رد کند اما کشیش که می فهمد آدمی در آستانه ی مرگ است، تن به تقدیر می دهد و به قیمت از دست دادن کشتی پا در راه می گذارد و سفر طولانی و دشوار آفاقی و انفسی خود را آغاز می کند.

پلیس و ارتش علاوه بر کشیش در تعقیب آدم کشی آمریکایی است که پس از ارتکاب چندین ففره قتل به مکزیک گریخته است و پیداست که سرنوشت این دو در جایی از داستان بایکدیگر تلاقی می کند.

از اشخاص محوری داستان ستوانی انقلابی و متعصب است که عملیات تعقیب کشیش را با اختیارات ویژه رهبری می کند. او آزاد است تا از روستاهای محل اقامت یا عبور کشیش افرادی را به گروگان بگیرد و در نهایت تیرباران کند تا به این طریق روستاییان را از پناه دادن و همکاری با کشیش بازدارد.

گراهام گرین قدرت و جلال را بر اساس و به منظور بازسازی زندگی عیسی مسیح ساخته و به همین جهت در داستان مردی را تدارک دیده که عیناً ایفاگر نقش یهودا در ماجرای مسیح است و بنا دارد در مقابل دریافت پاداشی که برای دادن اطلاعات منجر به دستگیری کشیش تعیین شده او را لو بدهد.

قدرت و جلال ترجمه ی هرمز عبداللهی است و توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

مجوس

مجوس که در زمره ی برترین آثار داستانی به زبان انگلیسی است، نخستین رمان جان فاولز است.

شخصیت اصلی داستان، لوکاس اورفه، مرد جوان انگلیسی فارغ التحصیل آکسفورد است که درگیرودار عشقی نصفه نیمه به دختر ی استرالیایی به اسم الیسون، شغلی به عنوان معلم زبان انگلیسی در جزیره ای در یونان پیدا می کند. او که بی میل نیست به مناسباتش با الیسون پایان دهد شغل را می پذیرد و قبل از عزیمت به محل مأموریت با معلمی که پیش از او در این شغل بوده ملاقات می کند. فرد مزبور به نحوی مبهم و کنجکاوی بر انگیز او را از نزدیک شدن به مکانی خاص در جزیره برحذر می دارد.

مکان مورد نظر منزل ویلایی مردی بسیار ثروتمند و با نفوذ و در عین حال بسیار فرهیخته به اسم کنخیس است. اورفه  که بی جهت نام چنگ نواز اسطوره ای یونان برای او انتخاب نشده از سر کنجکاوی پا به حریم کنخیس می گذارد؛ حریمی اسرار آمیز و اولمپ گونه با مالکی با امکانات و اقتداری همچون زئوس.

 کنخیس که از دوره ی اشغال یونان توسط نازی ها سابقه ی مشکوکی دارد در یک کلام آدمی اهل بازی است. بازی مورد علاقه ی او تئاتر و مباحث مورد علاقه اش متافیزیک و روانکاوی است. کنخیس به نحوی برنامه ریزی شده اورفه را به خود جلب و او را وارد نمایشی روانکاوانه و اساطیری می کند؛ نمایشی پیچیده، شگفت انگیز و سرشار از عدم قطعیت که با استفاده از امکاناتی فراتر از حد تصور به اجرا در می آید و به دفعات شخصیت اصلی و به تبع او خواننده را  ناگزیر می سازد در فهم خود از تمامی رخدادهای گذشته ـ که دائماً بر حجم آنها افزوده می شود ـ بازنگری کند.

داستان پایانی سئوال برانگیز و نامعلوم دارد. مشهور است که فاولز در پاسخ به نامه های خوانندگان که مایل بودند بدانند آیا اورفه و الیسون نهایتأ به یکدیگر خواهند رسید یا خیر به فراخور موقعیت آنان پاسخ های متفاوتی داده است. برای مثال در پاسخ به بیماری مبتلا به سرطان که نامه اش را از بیمارستان فرستاده بود نوشت آن دو به یکدیگر خواهند رسید اما در پاسخ به خواننده ای دیگر عکس آن را گفت.

___________________________________

مشخصات کتاب: مجوس، جان فاولز، ترجمه پیمان خاکسار، نشر چشمه.

باری دیگر، برایدزهد

باری دیگر، برایدزهد  رمانی است از نویسنده و روزنامه نگار انگلیسی، اولین وو.

 شخصیت اصلی و راوی داستان هنر مند نقاش و در زمان روایت سروان ارتش انگلستان، چارلز رایدر است. داستان یک مقدمه و یک موخره در گذشته ی نزدیک (دوره ی خدمت نظام چارلز) و دوازده فصل در دو کتاب در گذشته ی دور دارد. فاصله ی بین این دو زمان در حدود بیست سال است.

در مقدمه، واحد خدمت چارلز در یک جابجایی سر از برایدزهد در می آورد؛ محلی که چارلز خاطراتی فراوان از آنجا دارد. برایدز هد ملکی اربابی و متعلق به خانواده ی دوست چارلز، سباستین است. چارلز با سباستین در دانشگاه آکسفورد آشنا می شود و بلافاصله محبتی بسیار عمیق نسبت به او در خود احساس می کند. سباستین جوانی بسیار جذاب و خاص است. او که همیشه عروسک خرسی را به همراه دارد معتاد به الکل است و در مسیر اعتیاد خود تا آن جا پیش می رود که خانه و کشورش را ترک می کند و به زندگی قلندر وار در آفریقا رو می آورد. سباستین پسر دوم مارکی ماچمین است. خانواده ی ماچیمن که همچون خود نویسنده از اقلیت کاتولیک انگلستان اند علاوه بر دو پسر شامل دو دختر هم هست؛ جولیا که بعد تر نقشی جدی در زندگی چارلز ایفا خواهد کرد و خواهر کوچک شیرین و باهوش او، کردلیا.

باورهای کاتولیک از مباحث مورد علاقه ی اولین وو است و او در این داستان جذاب و خوش خوان که از جمله ی آثار شاخص ادبی زبان انگلیسی است، عناصر فراوانی را برای پرداختن همه جانبه به این باورها تدارک دیده است: مادری که زنی مقتدر و دیندار است و بار گناهان خانواده را به دوش می کشد( و یادمان هست که گناه در مسیحیت کاتولیک مفهومی کلیدی است)؛ پدری که گناه نخست ترک همسر، خانواده و کشورش را مرتکب شده است؛ شوهری که فرصت طلبانه به منظور ازدواجی سود آور تغییر مذهب را می پذیرد؛ مرد جوانی شورشی که  تلاش می کند ولو به قیمت نابود کردن خود از نیروی جاذبه ی خانواده و سنت های آن بگریزد؛ دختری باهوش و حساس با نگاهی کودکانه و شوخ به سنن مذهبی؛ زنی آزاد اندیش، مردد و ناراضی از زندگی زناشویی، و بالاخره  راوی غیر کاتولیک که همه چیز پس از عبوراز فیلتر نگاه انتقادی او به خواننده می رسد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مشخصات کتاب: باری دیگر، برایدزهد، اولین وو، ترجمه ی سهیل سمی، انتشارات مروارید.